Voeding & Hoeven
De verantwoordelijkheid voor gezonde voeding voor uw paard begint bij u. Enkel het bekappen van hoeven is vaak niet voldoende om de hoeven optimaal gezond te krijgen: voeding is een onmisbare schakel om problemen in de toekomst te voorkomen. Let wel, voeding is dan wellicht een een onmisbaar onderdeel, maar meerdere factoren zoals diverse ondergronden zijn belangrijk voor de gezondheid van uw paard.
De relatie tussen voeding en gezonde hoeven
Aan de hoeven kunnen we vaak herleiden dat is iets schort in het management van uw paard. Wat belangrijk is aan goed voer is dat het paard voldoende essentiële aminozuren, omega vetzuren, vitamines en mineralen in de juiste verhouding tot zich krijgt. Een hoef krijgt veel te verduren, het volledige gewicht van het paard rust erop. Om een vergelijk te maken: om een stevig huis te bouwen dient de fundering/basis goed te functioneren.
Gezond voer bevat in de basis veel cellulose en weinig suikers en zetmeel. Voeren we dit teveel dan komen er problemen. De darmen zijn hier simpelweg niet voor geschikt. Van nature zijn paarden op zoek naar grassen, planten, takjes en mossen afkomstig van een enorme oppervlakte. Hoewel de intentie van de meeste mensen in Nederland goed is, schort het vaak aan de manier hoe we paarden huisvesten. Paarden lopen op te kleine paddocks, hebben weinig sociaal contact en hebben niet de mogelijkheid om op een natuurlijke manier aan voeding te komen. Om nog te zwijgen over paarden die op stal gehouden worden.
Houdt u er ook rekening mee dat een paard een individu is: wat werkt voor de één, kan een verkeerde reactie oproepen bij de ander. Wees dus altijd heel erg kritisch op het voer dat uw paard binnen krijgt. De darmen worden niet voor niets ook wel het tweede brein genoemd; de bacteriën in de darm hebben een directe invloed op onder andere het gedrag en de gemoedstoestand. Het ‘verkeerde’ voer (voor dat specifieke paard) creëert een onwenselijke reactie in de darmen, die zich vervolgens uitbreidt door heel het lijf…en we kunnen dit heel goed terugzien in de hoeven!
Samen met mijn partner Annelieke bied ik de producten van Equi-Xcel aan. Een breed assortiment aan balancers, supplementen en kruiden uitsluitend gebaseerd op hoge kwaliteit pure grondstoffen, zonder overbodige vulmiddelen of balaststoffen. Voer waar ik achter kan staan! Deze producten kan ik uiteraard eenvoudig meenemen naar een bekapafspraak; zo zit u nooit zonder voer. Tevens kunnen we samen kijken en afstemmen welk voer voor uw paard het meest passend is, en dit bijstellen indien nodig gebaseerd op de informatie die het paard, maar natuurlijk vooral diens hoeven ons geven!
Het paard heeft zich in de loop der jaren aangepast aan een arm dieet. Omdat hier ook moeilijk te verteren vezels bij zitten ontwikkelde het paard een sterk gebit. In de darmen worden vervolgens middels bacteriën voedingsstoffen en mineralen uit de cellulose gehaald.
Cellulose bestaat uit niet-water-oplosbare koolhydraten en de vertering hiervan levert genoeg energie en bouwstoffen op voor bijna alle paarden. De grote massa fermenterende vezels in het achterste deel van het darmstelsel (blinde- en dikke darm) houdt paarden warm van binnenuit. Een groot deel van de dag zal een paard bezig zijn met het kauwen op ruwvoer en tijdens dit proces worden vele liters speeksel/amylase aangemaakt. Dit heeft weer een PH-neutraliserende werking. Ruwvoer dient aan de basis te liggen van wat een paard binnen krijgt. Te weinig ruwvoer verergert tevens de (toch al levensgrote) kans op maagzweren.
Ruwvoer dient stengelig en bladerig te zijn. Ruwvoer voor normaal gezonde paarden bevat bij voorkeur minder dan 12% suiker. Let op bij paarden die gevoelig zijn voor hoefbevangenheid. Het suikergehalte mag absoluut niet boven de 10% zijn. Het is tevens mogelijk om het voer te laten testen. Echter leg ik ook graag aan u uit hoe u dit zelf ook prima kunt doen.
Een grotere diversiteit aan grassen en kruiden is goed voor de paarden. Gras waar doorgaans koeien op lopen en dienen als melkproductie zijn uit den boze voor paarden. Deze zitten veel te hoog in de suikers.
Ik adviseer tevens om de weilanden niet te bemesten. Enkel bemesting van compost die goed gecomposteerd heeft is goed voor uw weide. Drijfmest brengt een enorme boost aan suikers te weeg. En het suikergehalte schommelt al genoeg tijdens het seizoen.
Paarden dienen gestimuleerd te worden om langere afstanden af te leggen om aan hun voedsel te komen. Soms zie je in de zomer strookbegrazingen omdat eigenaren bang zijn dat ze teveel gaan eten. Strookbegrazing is prima, maar wees ervan bewust dat dit het paard niet stimuleert om in beweging te blijven.
Eiwitten zijn nodig voor groei en herstel. Een overschot aan eiwitten weet het paard goed raad mee en wordt omgezet in energie. Er zijn 22 soorten aminozuren die nodig zijn om eiwitten op te bouwen. Een aantal kan het paard zelf aanmaken maar 10 soorten essentiële aminozuren zal het paard via het voedsel moet opnemen. De meeste van die aminozuren zijn ruim aanwezig in een ruwvoer dieet van gras en hooi. Alleen lysine en methionine zijn vaak te beperkt in ruwvoer aanwezig en zullen aangevuld moeten worden met andere soorten eiwitbron zoals luzerne of esparcette of in de vorm van een supplement.
De hoefwand bestaat voor 90% uit eiwitten in de vorm van verschillende soorten keratine. Geen wonder dus dat een tekort aan eiwit een gezonde hoef groei kan belemmeren, met name een gebrek aan methionine en lysine.
Het natuurlijke dieet van het paard is laag in vet. Normaal hooi bevat vaak minder dan 3% vet. Paarden hebben behoefte aan bepaalde vetzuren. Om huid en hoeven gezond te houden zijn omega 3 (ontstekingsremmen) en omega 6 (ontstekingsbevorderend) van essentieel belang. Omega 3 en 6 komen ruimschoots in de juiste verhouding (6:1) voor in groen gras. In de winter of als je paard beperkt graast is het belangrijk Omega 3 aan te vullen; paarden krijgen doorgaans al meer dan genoeg omega 6 binnen (veelal via graan) en een onbalans onstaat hier al gauw. Visolie is een uitstekende bron van omega 3 en in diverse varianten te verkrijgen. Ook lijnzaad, al dan niet gemalen, is een goede bron van omega 3 vetzuren (150 tot 200 gram is vaak al genoeg). Echter niet ieder paard reageert goed op lijnzaad (sommigen worden er ‘scherp’ op), en bovendien moet omega 3 uit lijnzaad eerst door het lichaam zelf nog worden omgezet naar de gewenste stoffen, waar deze omzetting vanuit visolie niet nodig is. De opname is dus efficiënter!
De buitenste laag van de hoef bevat een bijzonder soort vet (periopel) dat de hoef waterafstotend houdt van buiten en juist vocht vasthoudend binnenin. Met die bescherming wordt de hoef niet te zacht en droogt de hoefwand niet uit.
De hoeveelheid mineralen in hooi en gras wordt beïnvloedt door diverse factoren: De bodem, het weer, de bemesting, de plantensoorten… Sommige mineralen kunnen te beperkt in het ruwvoer aanwezig zijn, anderen juist te veel, of de verhouding tussen de verschillende stoffen is niet in evenwicht. Een standaard supplement bijvoeren heeft geen zin omdat dit niet afgestemd is op de unieke samenstelling van het hooi of gras dat je paard eet.
Calcium, fosfor en magnesium in de juiste verhouding is belangrijk voor de gezondheid van het paard en normale ontwikkeling van de hoeven. Een tekort aan magnesium kan een rol spelen bij hoefbevangenheid.
Voor de hoef zijn ook zink, koper en selenium van groot belang. Een tekort aan zink kan langzame groei en dunne, zwakke hoefwanden veroorzaken. Een tekort aan koper kan een rol spelen bij het ontstaan van rotstraal, barsten, abcessen en hoefbevangenheid. Een kopertekort wordt regelmatig veroorzaakt door een ijzeroverschot: de Nederlandse bodem en grondwater zijn zéér ijzerrijk. IJzer bijvoeren (los, of middels een relatief hoog gehalte in het krachtvoer) is vrijwel altijd een slecht idee. Zelfs een ogenschijnlijk ijzertekort in een bloedonderzoek is doorgaans het gevolg van een onbalans in de mineralen, en is eígenlijk een kopertekort. IJzer aanvullen werkt in zo’n geval absoluut averechts. Een kopertekort is vaak herkenbaar aan onder andere het opbleken van (zwarte) manen en staart, een vale/bleke vacht (vaak uitgelegd als ‘opgebleekt in de zomerzon’), ‘weerhaakjes’ aan de uiteinden van de vachtharen, futloosheid, algeheel gebrek aan conditie. Sommige voeren en balancers zijn opvallend hoog in ijzer, let hier dus goed op!
Paarden hebben, net als mensen, behoefte aan vitamines. Sommige vitamines kan het paard zelf aanmaken zoals D en C en B12. In een dieet van hooi en gras zal een tekort aan andere vitamines zoals A en K zelden voorkomen.
De B vitamines zijn de belangrijkste vitamines voor de hoeven. Tekort aan vitamine B6 (pyridoxine) vermindert de kwaliteit van het keratine in de hoeven. Ook een tekort aan biotine (B8) leidt tot hoefproblemen. Onderzoeken tonen aan dat het supplementeren van biotine kan helpen de groei te versnellen en de kwaliteit te verbeteren, maar ook dat het lang niet altijd een meetbaar positief effect heeft. Het voeren van graan kan de absorptie van biotine verstoren. Paarden die graan krijgen zouden voor de zekerheid zeker dagelijks 10mg biotine gegeven moeten worden. Neem een kijkje op onze website voor supplementen en balancers. Een andere belangrijke vitamine voor de hoef is vitamine E.
Mochten we erachter komen dat uw paard een tekort heeft kijken we samen welk product uit onze range het best passend is voor uw paard. Uiteraard kan ik dit bij de volgende afspraak direct voor u meebrengen!
De belangrijkste voedingsstoffen voor gezonde hoeven zijn wereldwijd de meest deficiënte:
Eiwitten: Lysine, methionine
Vetten: Omega 3 en omega 6 vetzuren
Vitamines: Vitamine E, B6 (Pyridoxine) en B8 (Biotine)
Macromineralen: Calcium, Fosfor en Magnesium
Micromineralen: Zink, Koper, Selenium
Een ander veel voorkomend probleem is dat veel gebieden rijk aan ijzer of calcium zijn, in de bodem of het drinkwater. Hierdoor kan een realtief te kort aan andere stoffen ontstaan.
IJzer, koper, zink en mangaan: 4:1:3:3
Paarden komen zelden of nooit snel ijzer tekort. Een teveel aan ijzer komt veel vaker voor en kan schadelijk zijn voor de gezondheid van het paard. Door een overschot aan ijzer in het dieet zal het paard relatief een tekort aan zink en koper krijgen. Het ijzergehalte in gras en drinkwater is in veel gebieden hoog. Koper en zink gebrek komen veel voor.
Calcium, fosfor en magnesium: 4:2:1
De ideale calcium-fosfor verhouding ligt ergens tussen 1:1 en 2,5:1. Als er minder calcium dan fosfor in het dieet voorkomt zal er een calcium gebrek ontstaan. Een dieet voor groeiende paarden mag meer calcium bevatten (tot 6:1) zolang het dieet voldoende fosfor bevat.
Positieve veranderingen
Positieve veranderingen van de hoef en de rest van uw paard die u kunt verwachten als je paard de voedingstoffen krijgt die hij nodig heeft:
Hoefwand: Toename kwaliteit en dikte en snelheid van de groei
Hoefwand: Afname van groeiringen, flare, barsten en brokkels
Zool: Toename dikte en holheid van de zool, afname gevoeligheid
Witte lijn: Strakkere verbinding
Straal: Afname rotstraal en andere schimmelinfecties
De positieve invloed van een ruwvoer dieet met aanvullende mineralen op de kwaliteit van de hoef zal u totaal versteld doen staan. Als u deze verandering na enkele maanden waarneemt zult u zich pas realiseren wat uw paard daarvoor eigenlijk altijd tekort kwam! Misschien had uw paard nooit problemen met z’n gezondheid of zijn hoeven, maar dan zult u merken dat het nog beter kon. Handig, die hoef als barometer.
Goed voeren is een kunst
Een goed dieet samenstellen voor uw paard is niet makkelijk. Als uw paard op pension staat heeft u wellicht weinig controle over z’n dieet. Als u geen grote hooiopslag hebt kan het testen van ruwvoer onbegonnen werk zijn. Een oplossing voor het krachtvoer kan zijn om de stalhouder te vragen uw paard ‘een handje voor het idee’ te geven tijdens de voerrondes, en zelf als u er bent het juiste voer te geven. Zo beperkt u de inname van wellicht minder goed voer en heeft u alle controle over wat uw paard binnen krijgt. Ook werken met het klaarzetten van bakjes kan een oplossing zijn, echter past dit natuurlijk niet in het beleid van iedere pensionstal.
Misschien voelt u weerstand om uw paard van die heerlijk uitziende muesli af te halen. ‘Hij vindt het zo lekker!’ Of u bent bang dat hij zonder biks niet kan overleven. Bedenk dat u de zorg hebt over een bijzonder steppedier. Hij is misschien bij u thuis geboren, maar dat heeft zijn natuurlijke behoeften en spijsvertering niet veranderd.
